རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུབས་ཞེས་བཤད་པའི་རྒྱལ་རབས་དང་ཆོས་འབྱུང་རྣམས་ཀྱི་ཁུངས་རྙིང་ཤོས་ནི“སྦ་བཞེད”ཡིན་ལ།དེ་ཡང༼སྦ་བཞེད་ཞབས་བཏགས་མ༽ཞེས་པ་ལས་འབྱུང་།ཞབས་བཏགས་མ་ཞེས་པ་འདི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་པའི་མཇུག་ཏུ་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ནི་དེའི་ནང་ལྷ་བླ་མ་ཡེ་ཤེས་འོད་དང་།ལྷ་བཙུན་བྱང་ཆུབ་འོད།ལོ་ཙཱ་བ་རིན་ཆེན་བཟང་པོ་གསུམ་གྱི་མིང་བྱུང་བ་མ་ཟད་དུས་འཁོར་གྱི་རྩིས་ཞེས་པའི་མིང་ཚིག་འབྱུང་བ་ལས་ཤེས་ཐུབ།དེར་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་འདི་ཡིག་ཆ་དང་ངག་རྒྱུན་རྙིང་པ་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་བྲིས་པ་ཡིན་ངེས་ཀྱང་བཙན་པོ་ཁྲི་དར་མ་འདས་ནས་ཕལ་ཆེར་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ལྔ་བཅུ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་བྲིས་པའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་རེད།ལྷག་པར་དུ་དེ་ནི་དབའམ་སྦའི་རུས་རྒྱུད་ལ་ཞེན་པ་ཆེ་བ་ཞིག་གིས་བྲིས་པར་སྙམ།འདིའི་ནང་ཁྲི་དར་མས་བསྟན་པ་བསྣུབས་ཚུལ་བཤད་པ་ནི་ཕལ་ཆེར་གཏམ་རྒྱུད་ཀྱི་ཟོལ་ཙམ་དང་དོན་དངོས་ལ་དཔྱད་ཚེ་ཁས་ལེན་དཀའ་བའི་གནད་དོན་མང་པོ་འདུགདེར་བརྟེན་དེའི་ནང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མའི་སྐོར་གང་ཡོད་པ་དང་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་ཆའི་ནང་གང་ཡོད་པ་གཉིས་ར་འཕྲོད་པ་ཤིན་ཏུ་དཀའ།༼ཞབས་བཏགས་མར༽བསྟན་པ་སྣུབ་ཚུལ་རགས་ཙམ་ལས་དེ་སྣུབ་དགོས་པའི་རྒྱུ་མཚན་གསལ་པོ་བཤད་མེད་ལ།དེ་མཚུངས་སུ་བོད་ལུང་པ་སྤྱི་དང་དེའི་སྐབས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ནི་ཟུར་ཙམ་ཡང་བྲིས་མི་འདུགཁྲི་དར་མ་ནི་སྐྱེ་བོ་བླུན་པོ་ཞིག་གི་རྣམ་པར་བསྟན་པ་དང“ཐུགས་སུ་གདོན་གསོལ”ཟེར་བ་དང་བློན་ཆེན་ཚོ་ནི་ཇག་རྐུན་སྡེ་བའི་རྣམ་པར་བསྟན་པ་རྣམས་ནི་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་གྱིས་ལོ་རྒྱུས་གསར་པ་བཟོས་པ་ཡིན་པར་སྙམ།
བོད་བཙན་པོའི་སྐབས་སུ་དམག་གི་འགྲོ་གྲོན་ཆེ་བ་དང་འབངས་མི་མང་པོ་དམག་ཁྲལ་རྒྱུགས་དགོས་པར་བརྟེན་བཙན་པོ་ཁྲི་དར་མ་དང་ཁོང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་བློན་ཆེན་དབའ་རྒྱལ་ཏོ་རེ་སྟག་གཉའ་གཉིས་ཀྱིས་སྤྱི་ལོ༨༣༡ཙམ་ལ་ཁྲ་འབྲུག་དང་།བསམ་ཡས།ར་ས་འཕྲུལ་སྣང་གཙུག་ལག་ཁང་།གཡུ་ཚལ་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམས་དང་དེར་ཡོད་དགེ་འདུན་གྱི་འཚོ་རྟེན་རྒྱལ་པོའི་བླ་མཛོད་ནས་སྦྱར་བའི་རྒྱུན་བཅད།མཆོད་གཞིས་རྣམས་ཕྱིར་ཕྲོགབླ་འབངས་སམ་གཙུག་ལག་ཁང་གི་མི་སེར་རྣམས་གློད་དཀྲོལ་བྱས།མི་གཞོན་དམག་ཁྲལ་ལ་འགྲོ་དགོས་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མི་གཞོན་རབ་ཏུ་བྱུང་བ་བཀགམི་མང་རབ་ཏུ་བྱུང་ན་བོད་ཀྱི་མི་འབོར་ལ་གནོད་ཚབས་ཆེན་པོ་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་སྔོན་ཡོད་གྲྭ་པ་འགའ་ཤས་ཁྱིམ་དུ་ཕབས།སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གྲྭ་པའི་འཚོ་བ་གཞན་ལ་བརྟེན་པའི་ལམ་ལུགས་ལ་བཀག་འགོག་ཤུགས་ཆེར་བྱས་པ་བཅས་སོ།
སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བཤད་སྲོལ་ལ་བསྟན་པ་ཡོད་མེད་སོ་ཐར་གྱི་སྡོམ་རྒྱུན་ལ་ཐུག་ཅེས་ཟེར།རྒྱུ་མཚན་དེས་ཕྱིས་སུ་ལོ་རྒྱུས་མཁན་གྱིས“བསྟན་པ་བསྣུབས”ཞེས་ཟེར་བར་སྙམ།འོན་ཀྱང་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མའི་རིང་ལ་སྔགས་ཀྱི་ཐེག་པ་ཆེས་ཆེར་དར་བ་དང་།གསང་སྔགས་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བསྟན་པའི་ཉིང་ཁུ་ཡིན་ཞེས་པའི་ཟེར་ལུགས་ལ་བལྟས་ན།རྒྱལ་པོ་ཁྲི་དར་མས་གཙུག་ལག་ཁང་རྣམས་སུ་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རབ་བྱུང་པ་མང་པོ་འཚོ་རྟེན་གཞན་ལ་བཅོལ་ནས་བཞུགས་པ་བཀག་པ་ལས་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་རང་རྩ་མེད་བཟོས་མེད་པ་ནི་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡིག་རྙིང་གིས་ར་སྤྲོད་བྱེད་ཐུབ་པ་འདི་ལྟར་ཡིན།“ཡུལ་མཐོ་ས་གཙང་བོད་ཀྱི་ཡུལ།།གངས་རི་མཐོ་ཚང(གཙང)ཀུན་གྱི་གཉའ།།ཆུ་བོ་ཀླུང་ཡས་ཀུན་གྱི་མགོ།ལྷ་གཉན་ཡུལ་དབྱིངས་དཀྱིལ་འདི་ན།།རྒྱལ་པོ་ཙ་ཞེས་བྱ་བ་དེ།།ལྷའི་རིགས་ལ་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའི་རྒྱུ(རྒྱུད)།།ལྷ་སྲས་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱིས།།དམ་ཆོས་སློབ་དཔོན་རྒྱ་གར་ཡུལ་ནས་སྤྱན་དྲངས་ཏེ།།མུན་ནག་དཀྱིལ་དུ་སྒྲོན་བཏེགས་བཞིན།།རྒྱལ་ཁམས་ཕྱོགས་ཀྱང་སྤྱོད་པར་གནང་།།བྱང་ཆུབ་མཆོག་གི་ལམ་ལ་བཀོད།།ལྷ་སྲས་ལྷའི་དྲིན་རེ་ཆེ།།བཀའ་ལུང་གཞུང་དང་འཐུན(མཐུན)པའི་ཚེ།།ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱི་སློབ་དཔོན་དང་།།ལས་ཀྱི་རྡོ་རྗེ་མཁས་པ་གསུམ།།མ་འདྲེས་སྤྱོད་ལམ་འདི་ལྟ་བུ།།མཁས་བཙུན་སྤྱོད་ལ་འཁྲུག་པ་མེད།།བོད་ཁམས་ཀུན་ཀྱང་བདེ་ཞིང་སྐྱིད།།ལྷ་སྲས་དར་མ་མན་ཅད(ཆད)དང་།།འོད་སུས(སྲུང)དབོན་སྲས་མན(ཡན)ཆད་དུ།།སྤྱི་ནི་དར་ཅིང་རྒྱས་ཅེས(ཆེས)པས།།མྱིར་སྐྱེས་ཀུན་ཀྱང་འགྲུབ་པར་བཞེད།།”
གནའ་རབས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འདི་དུས་རབས་དགུ་པའི་ཕྱེད་གཉིས་པའི་ནང་བྲིས་པར་ངེས།འདི་ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་གི་གྲས་ནས་སྤྱི་ལོ༡༩༧༦ལོར་བདག་གིས་རྙེད།དེ་སྔོན་མཁས་པ་སུ་གང་གིས་གཟིགས་མི་འདུག་པས་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་ཚོ་ལ་ལེགས་སྐྱེས་སུ་འབུལ།དེར་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་འདི་དུས་སྐབས་དེ་རང་དུ་བྲིས་པས་ད་བར་ལོ་ཆིག་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་ལོན་པ་དང་དེ་ནི་ཕྱིས་སུ་བྱུང་བའི་ལོ་རྒྱུས་མཁན་གྱིས་ཕྱོགས་ཞེན་གྱིས་མ་བསླད་པའི་ཡིག་ཆ་ཁུངས་ལྡན་ཞིག་ཡིན།འདིའི་ནང་རྒྱལ་པོ་ཙ་ཞེས་པ་ནི་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པའི་འབྱུང་ཁུངས་བཤད་པའི་སྐབས་སུ་རི་བོ་དཔལ་ཞེས་བྱ་བའི་རྩེ་མོར་མགོན་པོ་ཕྱག་ན་རྡོ་རྗེ་ལས་གསང་སྔགས་རྒྱུད་བཅོ་བརྒྱད་ཞུས་པའི་རྒྱལ་པོ(བཙན་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན)དེ་དང་ཆ་འདྲ་བར་འདུགདེའི་སྐོར་ཞིབ་བཤད་གཞན་དུ་བྱས་ཡོད་པས་དེར་གཟིགས།དེ་ལྟར་རྒྱལ་པོ་ལྷ་སྲས་དར་མ་ནས་དེའི་སྲས་ཁྲི་འོད་སྲུང་གི་སྐུ་རིང་བར་སངས་རྒྱས་ཆོས་ལུགས་ཧ་ཅང་དར་བར་བཤད་པ་ལས་སྣུབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་མི་འདུག་གོ
ཁྲི་དར་མས་རྒྱ་ཤ་ཅུ་དང་འཛམ་གླིང་ཤར་དཀྱིལ་གྱི་དར་ལམ་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་མངའ་རིས་ལ་སྔར་བཞིན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བ་དང་དེ་དག་ཏུ་ཡོད་པའི་མི་རིགས་བོད་ཀྱི་མངའ་རིས་ལ་སྔར་བཞིན་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དབང་བསྒྱུར་བ་དང་དེ་དག་ཏུ་ཡོད་པའི་མི་རིགས་བོད་ཀྱི་མངའ་འབངས་སུ་གཏོགས་པ་ཚོས་བོད་བཙན་པོའི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་བདེ་འཇགས་ཡོང་བ་དང་རྒྱལ་པོ་ཆེན་པོའི་སྐུ་ཚེ་རིང་བ་དང་མངའ་ཐང་རྒྱས་པའི་ཆེད་དུ་སྨོན་ལམ་ཞུ་འདི་ལྟར་འདུག
“བཙན་པོ་ལྷ་སྲས་འུའི་དུན་བརྟན་གྱི་སྐུ་ཡོན་དུ་བསྔོ་བའི་སྨོན་ལམ་དུ་གསོལ་པ།ཆགས(ཆབ)འོག་གི་འབངས་ལས་མཆོད་པའི་གནས་སུ་གནང་སྟེ།རང་དབང་བསྐུར་ནས་མྱི་མང་པོ་ཐར་པར་བཀྱེ་ཡང་གྲོལ།ཐར་པའི་སྣོད་དུ་འགྱུར་ཞིང་།འགྲོ་བ་མང་པོ་ལ་ཕན་པ་དང་།བདེ་བའི་དོན་བྱེད་པར་གྱུར་ཅིགབར་ཆད་ཀྱི་བགེགས་དང་བྲལ་ཏེ།ཚེ་ལ་དབང་ཐོབ་པར་སྨོན་ནོ།།གཙུག་ལག་ཁང་དང་མཆོད་རྟེན་གསར་བརྩིགས་ཤིང་རྙིང་བཅོམས་ཡང་ལྷ་དང་མྱིའི་མཆོད་པའི་རྟེན་ནམ་ཉི་མ་དང་ཟླ་བ་ཡོད་ཀྱི་བར་ཏུ་དམ་པའི་ཆོས་མྱི་འཇིག་ཅིང་གནས་པར་གྱུར་ལ་འགྲོ་བ་མང་པོའི་བསོད་ནམས་ཀྱི་གཞིར་གྱུར་ཅིགཕྱོགས་བརྒྱད་ཀྱི་རྒྱལ་པོ་ཐམས་ཅད་ཀྱང་བཀའ་འོག་ཏུ་འདུས་པ་དང་།ད་ལྟར་བཞུགས་པའི་སྐུ་འདི་ལ་ལྟས་ངན་པ་སྟོན་པ་དང་།འགེགས་དང་ཕས་གྱི་རྒོལ་བ་ཐམས་ཅད་ཀྱིས་མི་ཚུགས་ཤིང་སྐུ་ཚེ་གཡུང་དྲུང་དུ་བཞུགས་པར་སྨོན་ནོ།”(ཏུན་ཧོང་ཡིག་རྙིང་དུ་གསལ།)
