རྒྱལ་ཁབ་ཆོས་ལུགས་ཅུའུ་ཡིས《ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་གྱི་ཁྲིམས་སྲོལ》གཞིར་བཟུང་སྟེ། སྔ་གཞུག་ཏུ་སྡེ་ཚན་ཁག་གི་སྒྲིག་སྲོལ་ཁག12གཏན་འབེབས་བྱས་པ་དེས་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པ་དང་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་གནས་ཀྱི་དོ་དམ་ལམ་ལུགས། ཆོས་དོན་མི་སྣ་ངོས་འཛིན་གྱི་ཐོ་འགོད་སྙན་ཞུའི་ལམ་ལུགས། ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་གི་དོ་དམ་ལམ་ལུགས། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་དོ་དམ་ལམ་ལུགས། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་པར་སྐྲུན་ཡིག་རིགས། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཆེ་གྲས། ལྷ་ཁང་ཕྱིའི་ཆོས་ལུགས་ལྷ་སྐུ་ཆེ་གྲས་དོ་དམ་ལམ་ལུགས་དང་དེ་བཞིན་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་དོན་ལམ་ལུགས་སོགས་མ་ལག་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཆོས་ལུགས་བཅའ་ཁྲིམས་ལམ་ལུགས་གྲུབ་ནས། ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ཁྲིམས་ལྟར་དོ་དམ་གྱི་ཁྱབ་རྒྱ་སྔར་བས་ཆེ་རུ་བསྐྱེད་ཡོད་པ་རེད།
བཅའ་ཁྲིམས་གཅིག་གྱུར་གྱི་རྩ་དོན། ས་གནས་ཁག་གིས་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་ས་གནས་རང་བཞིན་གྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་དང་སྲིད་གཞུང་གི་སྒྲིག་སྲོལ༦༠གཏན་འཁེལ་བཟོ་བཅོས་གནང་ནས་རིམ་བཞིན《ཁྲིམས་སྲོལ》དེ་གནས་བབ་ཧྲིལ་བོར་ཁྱབ་ཅིང་། ས་གནས་རང་བཞིན་གྱི་ཁྲིམས་སྲོལ་གྱི་ནང་དོན་ཞིབ་ཕྲ་ཅན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་ཆགས་ཏེ། ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ལ་ཁྲིམས་ལྟར་དོ་དམ་བྱེད་པའི་བཅའ་ཁྲིམས་མ་ལག་སྔར་བས་འཐུས་ཚང་དུ་བཏང་། རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པས་ཆོས་ཁྲིམས་ལམ་ལུགས༨༠ལྷག་གཏན་འབེབས་བྱས་ཤིང་། ཆོས་ལུགས་སྡེའི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་ཁྲིམས་འདུ་ཤེས་དང་རང་སྒེར་དོ་ལམ་ནུས་པ་མངོན་གསལ་གྱིས་ཇེ་མཐོར་ཕྱིན།
རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གིས་ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་དོ་དམ་གྱི་སྲིད་འཛིན་ཆོག་མཆན་རིགས20མེད་པར་བཟོས་པའམ་བཅོས་སྒྱུར་བྱས་ཏེ། ཆོས་ལུགས་ལས་དོན་ཐད་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་ཆོག་མཆན་ལས་རིམ་སྔར་བས་ཚད་ལྡན་དང་ཇེ་གསལ་དུ་བཏང་། དུས་ཡུན་ལོ་ངོ3རིང་། རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆོས་དོན་མི་སྣ་གཏན་འཁེལ་གྱི་ཐོ་འགོད་སྙན་ཞུ་དང་ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱུ་ནོར་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཐད་ཀྱི་ཆེད་དམིགས་ལས་དོན་ལེགས་འགྲུབ་བྱུང་པ་དང་། གཞི་རྩའི་སྟེང་ཆོས་དོན་མི་སྣའི་དོ་དམ་གྱི་འགུལ་ནུས་ཅན་དང་། མ་ལག་ཅན། དྲ་རྒྱ་ཅན། ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ་གྱི་རྒྱུ་ནོར་དོ་དམ་ཚད་ལྡན་ཅན་དང་དམངས་གཙོ་ཅན། དེང་རབས་ཅན་དུ་འགྱུར་བ་མངོན་འགྱུར་བྱུང་།
རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པ་ནི་ལོ་བཅུའི་སྔོན་གྱི3000ནས5500ལ་འཕར་ཡོད་ཅིང་། ཆོས་ལུགས་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་ཡུལ་ཁྲི10ལྷག་ནས་ཁྲི14ལ་འཕར་ཡོད་ལ། དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་དགོས་མཁོ་སྔར་ལས་ལྷག་པར་སྐོང་ཐུབ་ཡོད། ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་ནི་ལོ10ཡི་སྔོན་གྱི74ནས85ལ་འཕར་ནས་གཞི་རྩའི་སྟེང་ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་གི་སློབ་གསོའི་མ་ལག་ཅུང་འཐུས་ཚང་བཙུགས་ཏེ། ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང་ནི་རྒྱལ་གཅེས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་སྐྱེད་བསྲིངས་བྱེད་པའི་ཐབས་ལམ་གཙོ་བོ་གྱུར་ཡོད་པ་དང་། མིག་སྔར་ཧ་ལམ་དགེ་རྒན2500དང་། སློབ་ཞུགས་སློབ་མ་ཁྲི1། མཐར་ཕྱིན་སློབ་མ་སྡེབ་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན་ཁྲི4ལྷག་ལ་སླེབས་ཡོད་པ། ཆོས་དོན་མི་སྣའི་དཔུང་སྡེ་སྔར་བས་རྒྱ་ཆེར་ཕྱིན་བརྒྱུད་ལོ10སྔོན་གྱི་མི་གྲངས་ཁྲི30ལ་ཉེ་བ་ནས་ཁྲི36ལ་འཕར་ཡོད་པ་རེད།
2015ལོར། རང་རྒྱལ་གྱི་དབྱི་སི་ལན་གྱི་མི་གྲངས14528སོ་ཏིར་མཆོད་མཇལ་དུ་ཕྱིན་ནས་རྩ་འཛུགས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་མཆོད་མཇལ་པ་ལོ་རེར་ཇེ་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་ཅིང་། ཞབས་ཞུའི་དོ་དམ་གྱི་ཆུ་ཚད་ཉིན་རེ་བཞིན་གོང་མཐོར་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས། དབྱི་སི་ལན་མི་དམངས་ཀྱི་རེ་འདོད་མངོན་འགྱུར་བྱུང་ཡོད། རྒྱལ་ཡོངས་རིམ་པ་སོ་སོའི་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་དང་ཆབ་སྲིད་གྲོས་མོལ་ཚོགས་འདུའི་ཁྲོད་ཆོས་ལུགས་སྡེའི་མི་སྣ་ཁྲི1.7ལྷག་གིས་འཐུས་མི་དང་། ཨུ་ཡོན་གྱི་འགན་ཁུར་ཡོད་ལ། ཁོ་ཚོས་ཧུར་ཐག་སྒོས་སྲིད་ཞུགས་སྲིད་གླེང་དང་བསམ་འཆར་འདོན་སྤེལ་ལ་ཞུགས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་རིང་ལུགས་ཀྱི་དམངས་གཙོའི་གྲོས་མོལ་ལ་སྐུལ་འདེད་བྱེད་པར་ཡར་སྐུལ་གྱི་ནུས་པ་ཐོན་ཡོད་པ་རེད།
ཆོས་ལུགས་རིག་གནས་ཀྱི་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་རྒྱུད་འཛིན་ལ་ཤུགས་བསྣན་པ།
སྔ་གཞུག་ཏུ《ཀྲུང་ཧྭའི་བཀའ་བསྟན》དང་། 《ཀྲུང་ཧྭའི་ཏའོ་ལུགས་གསུང་རབ》《ལོ་ཙིའི་གསུང་བཏུས》སོགས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དཔེ་རྙིང་ཡིག་ཚགས་ཚད་ལྡན་དག་སྒྲིག་དང་པར་བསྐྲུན་མཛད།《ཁུ་རན་གསུང་རབ》ཡིག་རིགས་དུ་མར་བསྒྱུར་ནས་པར་དུ་བསྐྲུན། 2015ལོའི་ཟླ2པའི་བར། ནན་ཅིན་ཨེ་རྡི་པར་འདེབས་སྤྱི་གཉེར་ཁང་གིས་སྡེབ་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན་འཛམ་གླིང་གི་ཡུལ་ལུང་ཁག་གི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁུལ70ལྷག་ཏུ་དམ་པའི་གསུང་རབ་དེབ132,023,269པར་སྐྲུན་བྱས་ཤིང་། རང་རྒྱལ་ནི་འཛམ་གླིང་སྟེང་དམ་པའི་གསུང་རབ་དཔར་དུ་བཏབ་པ་ཆེས་མང་པའི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་པུར་གྱུར་པ་རེད།
ཉེ་བའི་ལོ10རིང་། ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱིས་དགོན་པའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་གསོའི་ཐད་ལ སྡེབ་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར2ལས་བརྒལ་བར་བཏང་ཡོད་པ་དང་། 2011ལོ་ནས་བཟུང་། མ་དངུལ་འདི་དག་ལོ་རེར་སྒོར་ཁྲི3000ལྷག་ལ་འཕར་བ་རེད། གཞན་ཡང་ཀྲུང་དབྱང་ནོར་སྲིད་ཀྱིས་སྡེབ་རྩིས་བྱས་པ་ལྟར་ན་སྔ་གཞུག་ཏུ་མ་དངུལ་སྒོར་དུང་ཕྱུར10ལྷག་བཏང་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་རང་བཞིན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཚོགས་པའི་ལས་སྒྲུབ་ཁང་སོ་སོ་ལེགས་བཅོས་བྱས་པ་དང་། ཆོས་ལུགས་སློབ་གླིང6བསྐྱར་འཛུགས་དང་ཞིག་གསོ་གནང་ཡོད་པ་རེད།
ཀྲུང་དབྱང་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ལྗོངས་དང་ཤིན་ཅང་སོགས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ས་ཁུལ་གྱི་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་གཙིགས་ཆེན་གང་ལེགས་གནང་གིན་ཡོད་པ་དང་། མ་དངུལ་འབོར་ཆེན་བཏང་ནས་དགོན་པ་དང་། ཁ་ཆེའི་ལྷ་ཁང་ཞིག་གསོ་བྱས་ཤིང་། ཆོས་ལུགས་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱས་པ་རེད། དེང་ཆར་བོད་ལྗོངས་སུ་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དགོན་པ1700ལྷག་དང་། ཤིན་ཅང་དུ་ཁ་ཆེའི་ལྷ་ཁང24000ལྷག་ཡོད་པ་དེས་ནི་དད་ལྡན་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོའི་དགོས་མཁོར་ཁག་ཐེག་གང་ལེགས་གནང་ཡོད་པ་རེད།
རྒྱལ་ཁབ་ཆོས་ལུགས་ཅུས།མི་ཤུགས་ཐོན་ཁུངས་དང་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་པུའུ། ནོར་སྲིད་པུའུ། དམངས་སྲིད་པུའུ། འཕྲོད་བསྟེན་པུའུ་བཅས་ཀྱིས་སྔ་རྗེས་སུ《ཆོས་དོན་མི་སྣའི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་ལེགས་པོ་བྱེད་སྐོར་གྱི་བསམ་འཆར》དང་《ཆོས་དོན་མི་སྣའི་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་གནད་དོན་སྔར་བས་ཐག་གཅོད་སྐོར་གྱི་བརྡ་ཐོ》གཏན་འབེབས་བྱས་ནས་ཆོས་དོན་མི་སྣ་སྤྱི་ཚོགས་བདེ་སྲུང་ནང་ཞུགས་པར་སྐུལ་འདེད་བྱས་པ་རེད། མིག་སྔར། ཆོས་དོན་མི་སྣ་རང་འཐད་ཡིན་པའི་རྨང་གཞིའི་སྟེང་སྨན་བཅོས་འགན་ལེན་དུ་ཞུགས་ཚད་96.5%ལ་སླེབས་ཡོད་པ་དང་། རྒན་གསོའི་འགན་ལེན་དུ་ཞུགས་ཚད89.6%ལ་སླེབས་ཡོད་པ། ཆ་རྐྱེན་དུ་ལོངས་པ་མཐའ་དག་ཆེས་མ་མཐའི་འཚོ་བའི་འགན་སྲུང་དུ་ཞུགས་ནས་གཞི་རྩའི་སྟེང་སྤྱི་ཚོགས་འགན་སྲུང་མ་ལག་ཕྱོགས་ཡོངས་སུ་ཁྱབ་ཡོད་པ་རེད།
༢༠༡༢ལོར། རྒྱབ་ཁབ་ཆོས་ལུགས་ཅུས་ཀྱིས་ཀྲུང་དབྱང་གི་སྡེ་ཁག་ལྔ་དང་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ཆེད་དམིགས་ཡིག་ཆ་བཀྲམས་ནས། ཆོས་ལུགས་སྡེས་སྤྱི་ཕན་བྱམས་བརྩེའི་ཐད་ཡར་སྐུལ་གྱི་ནུས་པ་འདོན་པར་སྐུལ་འདེད་གནང་པ་དང་། བསྟུད་མར་ལོ་ངོ4ཡི་རིང་ཆོས་ལུགས་སྡེས་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་“བྱམས་བརྩེ་མི་ཡུལ་དུ་བསྐྱལ་ནས་ཆོས་ལུགས་ལྔ་མཉམ་སྐྱོད”ཅེས་པ་བརྗོད་གཞི་བྱས་པའི“ཆོས་ལུགས་བྱམས་བརྩེའི་གཟའ་འཁོར”གྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བར་མཛུབ་སྟོན་གནང་ནས། ཞལ་འདེབས་མ་དངུལ་སྤྱི་འབོར་སྒོར་དུང་ཕྱུར10ལསླེབས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྤྱི་ཕན་བྱམས་བརྩེའི་བྱེད་སྒོ་ཚད་ལྡན་སྒོས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་སྐུལ་འདེད་གནང་པ་རེད།
