ལོ་ཡི་ཕྲེང་བའི་བར་ནས་བཞད་པའི་མེ་ཏོག་མཚུངས་མོད་ཀྱང་། ལོ་ཡི་འཁོར་མོའི་བར་གྱི་མི་ནི་འདྲ་བ་མིན་ནོ། ད་ལོའི་དྭངས་གསལ་དུས་ཚེགས་སླེབས་པ་དང་བསྟུན་ནས་བོད་ལྗོངས་དམག་ཁུལ་ཁང་གི་མཐའ་སྲུང་རུ་ཁག་ག་གེ་མོ་ཞིག་གི་དཔོན་དམག་ཚོས་ནམ་རྒྱུན་ཁག་བགོས་ནས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོར་མཆོད་འབུལ་དང་གཙང་སྦྲ་བྱེད་སྟངས་དང་མི་འདྲ་བ་རེད། ན་ནིང་རྫ་ཡུལ་གྱི་ཁྲི་ཐང་དང་ས་མ་སོགས་ས་གནས་ལྔའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་447ད་ལྟ་གསར་དུ་བཞེངས་པའི་རྫ་ཡུལ་དཔའ་བོ་རི་བོའི་དྲན་གསོ་ར་བར་གྲ་འགྲིག་པོའི་གནས་ཡོད་ཅིང་། དཔོན་དམག་ཚོས་གཅིག་གྱུར་སྒོས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོར་དྲན་གསོ་བྱེད་ཆོག་གི་ཡོད་པ་རེད།
ཀྲུང་གོ་གསར་པ་དབུ་བརྙེས་ཚུན་བོད་སྡོད་དམག་དཔུང་གི་དཔོན་དམག་སྟོང་ཕྲག་དུ་མ་ཞིག་བོད་བཅིངས་འགྲོལ་བཏང་བ་དང་བོད་ལྗོངས་སྲུང་སྐྱོབ། དེ་བཞིན་བོད་ལྗོངས་འཛུགས་སྐྲུན་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་སྐུ་གཤེགས་པ་རེད། སྐབས་དེའི་ཆ་རྐྱེན་གྱིས་དབང་གིས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་མི་ཉུང་བ་ཞིག་གྲོག་རོང་དང་ནགས་ཚལ་གྱི་ཁྲོད་ཁ་ཐོར་དུ་བང་སོར་བཅུག་ཡོད་ཅིང་། ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་དུ་མའི་ནང་དམངས་དམག་ཚོས་དེར་དྲན་གསོ་དང་མཆོད་འབུལ་བྱེད་པར་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བ་མ་ཟད། ད་དུང་ལུང་རུབ་དུ་གནས་བས་ལོ་མང་ལ་ཞིག་གསོ་མ་བྱས་པ་སོགས་ཀྱིས་དུར་གནས་དང་དུར་བྱང་། བང་སོ་བཅས་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་ཕོག་ཡོད་པ་རེད།
བོད་ལྗོངས་དམག་ཁུལ་ཁང་གིས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་འགའ་ཞིག་གི་བང་སོ་གྲོང་ཁྱེར་དང་གྲོང་རྡལ་དང་ཐག་རིང་བ་དང་། སྲུང་སྐྱོབ་དང་དོ་དམ་བྱེད་པའི་ཆུ་ཚད་དམའ་བ་སོགས་ཀྱི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ལ་གཞིགས་ནས་《དམག་དཔུང་སྒྲིག་བཙུགས་བྱས་ཏེ་བོད་ལྗོངས་ས་ཁུལ་དུ་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་བཞེངས་རོགས་བྱེད་པའི་བརྡ་ཐོ་》གཤམ་སྤྲོད་བྱས་པ་དང་། ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་དམག་དཔུང་གིས་བཅའ་སྡོད་བྱེད་སའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་རོགས་སྒྲིག་མཉམ་སྐྲུན་གྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་གང་ཐུབ་བྱེད་དགོས་པའི་བླང་བྱ་བཏོན་ཡོད་པ་རེད། དེ་དང་དུས་མཚུངས་སུ་ཁོང་ཚོས་ད་དུང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནུས་ཤུགས་དེའི་ཁྲོད་ཞུགས་པར་སྐུལ་སྤེལ་གང་ལེགས་བྱས་ཡོད་ཅིང་། དམག་དཔུང་དང་ས་གནས་ཀྱི་དགེ་མཚན་མཉམ་སྒྲིག་གང་ལེགས་བྱས་པ་བརྒྱུད་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱ་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཡོད་པ་རེད། དེ་སྔོན་རྫ་ཡུལ་མཐའ་མཚམས་སུ་ཁ་ཐོར་དུ་གནས་པའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་ཕུང་པོ་དེ་དག་ཀོང་ཏུང་ཞིང་ཆེན་གྱི་བོད་སྐྱོར་ལས་དོན་ཚོགས་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་འོག་བདེ་བླག་ངང་ལྷན་འཛུམས་བྱུང་བ་རེད།
ད་དུང་དམག་གྲོགས་དང་ལྷན་འཛོམས་བྱུང་བ་ནི་ནག་ཆུ་ཡན་ལག་དམག་ཁུལ་ཁང་གི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་8ཡོད་པ་རེད། བོད་ལྗོངས་དམག་ཁུལ་ཁང་གིས་མ་དངུལ་ཁྲི་700ཡིས་བསྐྱར་བཞེངས་བྱས་པའི་ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་སྐྲུན་ཐུབ་རྗེས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་དྲན་གསོའི་རྡོ་རེང་དང་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོ་710ཙམ་ལ་ཉམས་གསོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་གྱི་ཐང་ཆེན་ཡང་རྒྱ་བསྐྱེད་དང་བསྐྱར་སྐྲུན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཅིང་། བྱང་ཐང་དུ་ཁ་ཐོར་དུ་གནས་པའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་8བདེ་བླག་ངང་དཔུར་སྡེར་ཕྱིར་ལོག་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་རེད། ཉེ་བའི་ལོ་གཉིས་ནང་བོད་ལྗོངས་དམག་ཁུལ་ཁང་གིས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྲུང་སྐྱོང་། དོ་དམ་ལ་རྒྱུན་མཐུད་ཤུགས་སྣོན་རྒྱག་གི་ཡོད་པ་རེད། 2015ལོ་ཁོ་ནར་དམག་དཔུང་གིས་མ་དངུལ་སྒོར་ཁྲི་8000ཙམ་གྲབས་གསོག་བྱས་ནས་ས་གནས་ཁག་40ཙམ་དུ་གནས་པའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་ལ་གཞི་རྒྱ་ཆེན་པོའི་ཞིག་གསོ་བྱས་ཤིང་། ཁ་ཐོར་དུ་དུར་འཇུག་བྱས་པའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་400ལྷག་ཙམ་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་ནང་གནས་སྤོས་ཡོད་པ་དང་། དམག་ཁུལ་ཁང་ནས་གཙོ་གནད་ཞིག་གསོ་བྱས་པའི་ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་དེ་རང་རྒྱལ་གྱི་རྒྱ་མཚོ་ངོས་ལས་མཐོ་ཚད་མཐོ་ཤོས་ཀྱི་རྒྱལ་གཅེས་རིང་ལུགས་ཀྱི་སློབ་གསོ་བྱེད་གནས་ཀྱི་གྲས་ཤིག་ཡིན་པ་རེད།
སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་ཚོ་ལྷན་འཛོམས་བྱུང་བ་དེས་དཔོན་དམག་ཚོས་མཆོད་འབུལ་དང་དྲན་གསོ་བྱེད་པར་དེ་བས་སྟབས་བདེར་གྱུར་ཅིང་། ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་རིང་མཐའ་སྲུང་ཐོན་ག་གེ་མོ་ཞིག་གིས་སྔ་རྗེས་སུ་མཐའ་སྲུང་ལམ་བུའི་ཁྲོད་སྐུ་གཤེགས་པའི་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་3གྲོ་མོ་རྫོང་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་སྐྱེད་ཚལ་དུ་གནས་སྤོས་བ་དང་། གྲོ་མོ་རྫོང་བཅའ་སྲུང་དམག་མི་བཀྲ་ཤིས་ཟླ་བ་ད་ལོ་དམག་གྲོགས་ཚོ་དང་ལྷན་དུ་ཐོག་མར་མཐའ་སྲུང་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོའི་བང་སོའི་མདུན་དུ་སླེབས་ནས་ང་ཚོས་སྔོན་གཤེགས་དཔའ་བོ་དང་མཚུངས་ཤིང་མངའ་ཁོངས་གཏན་ནས་མི་ཤོར་བ་དང་བདག་དབང་གཏན་ནས་མི་བརླག་ཅེས་པའི་བརྗིད་ཉམས་ཆེན་པོའི་ངང་ནས་དམ་བཅའ་བཞག་ཡོད་པ་རེད།
