སྐད་ཡིག་གི་གནས་པའི་ལོ་རྒྱུས་བརྗོད་པ་ནི། སྐད་ཡིག་གི་གནས་པ་ཞེས་པ་ནི་སྐད་དང་ཡི་གེ་རྣམས་སྔོན་མེད་གསར་དུ་བྱུང་ནས་ནུབ་པར་མ་གྱུར་པའི་གནས་སྐབས་ཏེ། གོང་དུ་སྨྲས་པ་ལྟར་འཛམ་བུ་གླིང་གི་མི་རིགས་སོ་སོའི་ཁྲོད་དུ་སྐད་དང་ཡི་གེ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོ་སྔོན་མེད་གསར་དུ་སྐྱེས་ཤིང༌། དེ་ལས་དུ་མ་ཞིག་རང་རང་གི་བྱ་བ་བྱས་མཐར་ཤི་བར་གྱུར་ཟིན། ཕལ་མོ་ཆེ་ཞིག་ནི་ད་དུང་ཡང་འཛམ་བུ་གླིང་འདི་ན་འཚོ་ཞིང་གནས་ཏེ་མི་རྣམས་ཀྱི་ཞེ་འདོད་གོ་བར་བྱེད་བཞིན་པ་ཡིན། འོ་ན་འཛམ་བུ་གླིང་ན་སྐད་དང་ཡི་གེ་དུ་ཙམ་ཞིག་ད་ལྟ་ཡོད་ཅེ་ན། འདི་ལ་དུས་རབས་ཉི་ཤུའི་སྟོད་དུ་བྱུང་བའི་སྐད་རིག་པ་སྨྲ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ལན་གང་ཡང་མི་འདེབས་ཏེ་རེ་ཞིག་གཡོལ་ཐབས་བྱེད། འགའ་ཞིག་གིས་སྐད་རིགས་སྟོང་གསུམ་ཡོད་ཟེར། འགའ་ཞིག་གིས་ནི་ཁྲི་གཅིག་ཡོད་ཅེས་ཀྱང་ཟེར། འོན་ཀྱང་དེང་དུས་སུ་ས་ལྒང་ཧྲིལ་པོའི་ཐོག་ནས་གཞི་ཁྱོན་ཆེས་ཆེ་བའི་བརྟག་དཔྱད་ཀྱི་སྙན་ཞུ་མི་རིགས་ཀྱི་ཟིན་ཐོ་ཞེས་པ 1996 ལོའི་སྐབས 13 པ་ལས་སྐད་རིགས་ཀྱི་མིང་གི་རྣམ་གྲངས་བགྲང་བ་ལ 6703 བྱུང་ཞིང༌། 1996ལོར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྐད་རིག་པའི་ཤེས་བྱ་ཀུན་འདུས་ལས 6300 ཡོད་ཟེར། འཛམ་གླིང་གི་སྐད་རིགས་ས་ཁྲ་ཞེས་པ་ལས་སྐད་རིགས 6796 བགྲངས་ཡོད། དེས་ན་དེང་སང་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱུན་པར་སྨྲ་རྒྱུའི་སྐད་རིགས་ཀྱི་གྲངས་ནི་དྲུག་སྟོང་ཡར་མར་ཙམ་ཞིག་ཡིན། འཛམ་གླིང་ན་སྙན་གྲགས་ཡོད་པའི་སྐད་རིག་པའི་མཁས་དབང་ཏེ་ཝེ་ཁི་རེ་སི་ཐིལ་(David Crystal，大卫•克里斯托)ཞེས་པས་སྤྱི་ལོ་2000ལོའི་སྐབས་སུ་འཛམ་གླིང་གི་སྐད་རིགས་ཀྱི་བསྡོམས་གྲངས་དེ་སྟོང་ཕྲག་ལྔ་ཡན་ཆད་དང་བདུན་མན་ཆད་དེ་སྟོང་ཕྲག་དྲུག་ཡར་མར་ཙམ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་ཟེར་རོ། །
སྐད་རིགས་དེ་རྣམས་སྨྲ་མཁན་མང་ཉུང་གི་སྒོ་ནས་དབྱེ་ན། ཏེ་ཝེ་ཁི་རེ་སི་ཐིལ་གྱིས་བརྩམས་པའི་སྐད་ཀྱི་འཆི་བ་ཞེས་པའི་གཞུང་ལས། སྨྲ་མཁན་མི་དུང་ཕྱུར་གཅིག་ཡན་ཆད་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས་བརྒྱད་ཡོད་དེ། དབྱིན་ཇི་དང༌། བྷང་ག་ལ་དང༌། རྒྱ་ནག་དང༌། སི་ཕེན་(Spain,西班牙)དང༌། ཧིན་རྡི་(Hindi,印地)དང༌། ཕོར་ཐུ་གལ་(Portugal,葡萄牙)དང༌། ཨུ་རུ་སུ་དང༌། འཇར་པན་བཅས་ཡིན། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་བྱེ་བ་གཅིག་ནས་བྱེ་བ་དགུ་དང་ས་ཡ་དགུ་དང་འབུམ་དགུ་དང་ཁྲི་དགུ་དགུ་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་གོ་དགུའི་བར་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 72 ཡོད། སྨྲ་མཁན་ས་གཅིག་ནས་ས་ཡ་དགུ་དང་འབུམ་དགུ་དང་ཁྲི་དགུ་དགུ་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་གོ་དགུའི་བར་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 239ཡོད། འབུམ་གཅིག་ནས་འབུམ་དགུ་དང་ཁྲི་དགུ་དགུ་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་གོ་དགུའི་བར་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 795 ཡོད། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་ཁྲི་གཅིག་ནས་ཁྲི་དགུ་དགུ་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་གོ་དགུའི་བར་དུ་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 1605 ཡོད། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་སྟོང་གཅིག་ནས་དགུ་སྟོང་དགུ་བརྒྱ་གོ་དགུའི་བར་དུ་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 1782 ཡོད། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་བརྒྱ་ནས་དགུ་བརྒྱ་གོ་དགུའི་བར་དུ་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 1075 ཡོད། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་བཅུ་ནས་དགུ་བཅུ་གོ་དགུའི་བར་དུ་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 302 ཡོད། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་གཅིག་ནས་དགུའི་བར་དུ་ཡོད་པའི་སྐད་རིགས 81 ཡོད་ཅེས་ཟེར་རོ། །
གཞན་ཡང་སྐད་རིགས 178ལ་སྨྲ་མཁན་གྱི་མི 10 ནས 50 བར་ཙམ་ལས་མེད། སྐད་རིགས 199 ལ་སྨྲ་མཁན་གྱི་མི 12 ཙམ་རེ་ལས་མེད། སྐད་རིགས 51 ལ་སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་རེ་རེ་ལས་མེད་ཅེས་ཟེར་བའང་སྣང་ངོ༌། །ཡང་སྙན་ཞུ་འགའ་ཞིག་ལས་སྨྲ་མཁན་དུང་ཕྱུར་ཡན་ཆད་ཅན་གྱི་སྐད་རིགས་བཅུ་ཞེས་ཟེར་ཏེ། གོང་གི་བརྒྱད་པོའི་ནང་ནས་ཕོར་ཐུ་གལ་གྱི་སྐད་མ་གཏོགས་པ་བདུན་དང་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ལ་རྒྱ་སྐད་དང་ཡེ་སྐད(粤语)ཅེས་གཉིས་སུ་དབྱེ། ཡེ་སྐད་ཅེས་པ་ཀྲུང་གོའི་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀོང་ཏུང་དང་ཀོང་ཤིའི་ཡུལ་གྱི་སྐད་ཡིན། དེ་དག་གི་སྟེང་དུ་ཧྥ་རན་སི་དང་འཇར་མན་གྱི་སྐད་སྣོན་པར་བྱེད་དོ། །
གོང་གི་སྐད་རིགས་སྔ་མ་བརྒྱད་པོ་དེ་རྣམས་ཀྱི་སྨྲ་མཁན་མི་གྲངས་བསྡོམས་ན་དུང་ཕྱུར་ཉེར་བཞིར་སོན། འཛམ་གླིང་གི་སྐད་ཡོངས་ལ་སྨྲ་མཁན་མང་ཉུང་གིས་ཕྱེས་པའི་སྔོན་མ་ཉི་ཤུ་ཐམ་པའི་སྨྲ་མཁན་མི་གྲངས་བསྡོམས་ན་དུང་ཕྱུར 32 ཡོད་པས་འཛམ་གླིང་གི་མི་གྲངས་ཡོངས་ཀྱི་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་ཟིན། དེས་ན་འཛམ་གླིང་གི་སྐད་རིགས་ཡོངས་ལས་བརྒྱ་ཆ 96 ལ་སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་འཛམ་གླིང་མི་གྲངས་སྤྱིའི་བརྒྱ་ཆ་བཞི་ལས་མེད་ལ། འཛམ་གླིང་གི་མིའི་བརྒྱ་ཆ 96 གིས་སྐད་རིགས་བརྒྱ་ཆ་བཞི་ཙམ་ཞིག་འཆད་པ་ཡིན་ནོ། །སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་དུང་ཕྱུར་བརྒལ་བའི་སྐད་དེ་རྣམས་ནི་མི་ཞིག་ལ་དཔེར་མཚོན་ན་ན་ཚོད་གཞོན་པའམ་ཧ་ཅང་དར་ལ་བབས་པ་ལྟ་བུའི་གནས་སྐབས་ཡིན་ལ། སྨྲ་མཁན་གྱི་མི་རིགས་ཉམས་ཏེ་ཧ་ཅང་ཉུང་བར་གྱུར་པ་དེ་རྣམས་ནི་རྒས་ཤིང་འཁོགས་ནས་འཆི་བ་ལ་ཉེ་བའམ་མངོན་དུ་ཕྱོགས་པར་གྱུར་པའི་གནས་སྐབས་ལྟ་བུ་ཡིན་ནོ། །
འོ་ན་འཛམ་བུ་གླིང་ན་ཡི་གེ་དུ་ཙམ་ཞིག་ཡོད་ཅེ་ན། སྐད་དེ་རྣམས་ལས་བརྒྱ་ཆ 70 ཙམ་ཞིག་ལ་ཡི་གེ་མེད་དེ། ཡི་གེ་ཡོད་པའི་སྐད་ནི 1500 ཙམ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་བ་སྣང༌། དེ་ལྟར་སྐད་དང་ཡི་གེ་འདི་རྣམས་ཀྱིས་ད་ལྟ་འཛམ་བུ་གླིང་ན་མི་རྣམས་ལ་བརྡ་སྤྲོད་ཀྱི་བྱ་བ་བྱེད་ལ། ཕྱི་ནང་གི་ཆོས་ལུགས་ཆེན་པོ་རྣམས་དང་གནའ་དེང་གི་འཇིག་རྟེན་པའི་རིག་གནས་སྣ་ཚོགས་ཀྱི་བརྗོད་བྱ་ལུང་དུ་སྟོན་ཅིང་མི་རིགས་རང་རང་གི་བསམ་བློ་དང་རིག་གནས་དང་དེར་མ་ཟད་མི་རིགས་རང་གི་ངོ་བོ་དང་བཅས་པའི་རྒྱུན་འཛིན་ཅིང་མི་ནུབ་པར་གནས་པའི་བྱ་བ་བྱེད་བཞིན་པ་ཡིན་ནོ། །(རྩོམ་འགན་པ། རྟ་མགྲིན)
